Dönən reaksiyalarda düzünə və tərsinə
gedən reaksiyaların sürətlərinin bərabərləşdiyi hal kimyəvi tarazlıq adlanır.
Dönən reaksiyalarda kimyəvi tarazlıq
ümumi şəkildə aşağıdakı kimi göstərilə bilər:
aA + bB ↔
cC + dD
Kütlələrin
təsiri qanununu buraya tətbiq etsək, düzünə və tərsinə gedən reaksiyaların
sürətləri aşağıdakı kimi göstərilə bilər:
v1
= k1 [A]a [B]b
v2
= k2 [C]c [D]d
Burada k1
və k2 müvafiq reaksiyaların sürət sabitləridir.
Tarazlıq
halında v1 = v2 olduğundan,
k1
[A]a [B]b = k2 [C]c [D]d
lar. Buradan,
[A]a
[B]b / [C]c [D]d = k1 / k2
= k olar ki, burada k, k1 və k2 sabit kəmiyyətlərini
əvəz edən kimyəvi tarazlıq sabitidir.
Kimyəvi
tarazlıq sabiti reaksiyaya daxil olan maddələrin ilk qatılıqlarından asılı
olmayıb, temperaturdan asılı olaraq dəyişir.
Qatılığın,
temperaturun, təzyiqin kimyəvi tarazlığın yerdəyişməsinə təsiri Le-Şatelye
prinsipi ilə müəyyən olunur.
Katalizatorlar dönən reaksiyalarda düzünə və əksinə gedən kimyəvi
reaksiyaların sürətini eyni dərəcədə dəyişdirdiyindən, tarazlığın daha tez
yaranmasına kömək edir, lakin tarazlıq sabitinin qiymətinə və reaksiyaya
daxil olan maddələrin tarazlıq qatılıqlarına təsir etmir.
[Əvvəlki səhifə]